Ιλιάδα Ι 307-431: Η απάντηση του Αχιλλέα στο λόγο του Οδυσσέα

Ιλιάδα Ι 225-306: Ο λόγος του Οδυσσέα προς τον Αχιλλέα

Στη ραψωδία Ι μετά την εντυπωσιακή απόδοση των Τρώων στη μάχη, συγκαλείται αγορά (=συνέλευση) του στρατού.

Ο Αγαμέμνονας φαίνεται αποφασισμένος να σταματήσει τη μάχη και προτείνει την επιστροφή στην πατρίδα. Στην πρότασή του εναντιώνεται ο Διομήδης και τη θέση του συμμερίζεται και ο στρατός. Ο Νέστορας κατηγορεί τον Αγαμέμνονα για την προσβολή που έκανε στον Αχιλλέα και ο Αγαμέμνονας, κάτω από τις αντίξοες αυτές συνθήκες δηλώνει έτοιμος να επανορθώσει. Στέλνει λοιπόν πρεσβεία στον Αχιλλέα με μέλη της τον Οδυσσέα, τον Αίαντα και τον Φοίνικα, μαζί και με δύο κήρυκες.

 Η πρεσβεία προς τον Αχιλλέα, 

λεπτομέρεια από ερυθρόμορφο αττικό σκύφο (480-470 π.Χ.). 

Από αριστερά προς τα δεξιά εικονίζονται ο Ερμής, κρατώντας το κηρύκειο, 

ο Φοίνικας και ο Οδυσσέας. Μουσείο Λούβρου.

Γιατί τα μέλη αυτά;

Ο Αίαντας είναι ένας από τους γενναιότερους πολεμιστές, έχει διακριθεί με αριστεία στη μάχη και έχει φιλικές σχέσεις με τον Αχιλλέα. Eπανειλημένες απεικονίσεις των δύο ηρώων τους δείχνουν να παίζουν κατά την ανάπαυλα από τις μάχες.

Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας παίζουν πεντάγραμμα 

(παιγνίδι με πεσσούς που μετακινούνται πάνω σε 5 γραμμές 

που όπως λέγεται επινόησε ο Παλαμήδης),

αττικός μελανόμορφος αμφορέας (530-520 π.Χ., έργο του Εξηκία)

Μουσείο Βατικανού

υδρία (490 π.Χ.)

αττικός μελανόμορφος αμφορέας (510 π.Χ.), 

Μουσείο Virginia, Richmond

αττικός ερυθρόμορφος κρατήρας (440 π.Χ.),

Μουσείο Βερολίνου

Ο Φοίνικας, είναι ένας από τους Μυρμιδόνες. Στον πόλεμο παρουσιάζεται ως ηνίοχος, είναι πιο ηλικιωμένος, γνωρίζει τον Αχιλλέα από την παιδική του ηλικία και λειτουργεί ως "πατρική φιγούρα". Ο Αχιλλέας φαίνεται να τον αγαπά και να τον εμπιστεύεται και  εκείνος άλλοτε μεσολαβεί για χάρη του άλλοτε τον συνοδεύει σε σημαντικές στιγμές του. Στην ίδια ραψωδία, Ι 434 και εξής, τον βλέπουμε να απευθύνεται στον Αχιλλέα με δάκρυα στα μάτια, απόδειξη της στενής σχέσης του μαζί του.

Φοίνικας, Αχιλλέας και Θέτις.

αττικός μελανόμορφος αμφορέας (530 π.Χ.),

Μουσείο Βοστώνης

Βρισιήδα και Φοίνικας,

ερυθρόμορφη κύλικα (490 π.Χ.),

Μουσείο Λούβρου

Οδυσσέας είναι ένας ήρωας που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και διαθέτει μεγάλη επιρροή στο στρατόπεδο των Αχαιών. Αυτός όπως και ο Νέστορας παίζουν συχνά το ρόλο του σοφού συμβούλου. Είναι ικανότατος στο λόγο και την πειθώ και αυτή του η ικανότητα είναι απολύτως απαραίτητη για να μεταπείσει έναν θυμωμένο και πληγωμένο στην υπερηφάνειά του ήρωα, όπως είναι ο Αχιλλέας.

Πρεσβεία Οδυσσέα προς τον Αχιλλέα

αττική ερυθρόμορφη πελίκη (480 π.Χ.)

Mουσείο Villa Julia

Ας δούμε με ποιον τρόπο δομεί το λόγο του ο Οδυσσέας και τι τρόπους πειθούς επιστρατεύει για να καταφέρει να κάνει τον Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη.

Ιλιάδα, ραψωδία Ζ

Στα ομηρικά έπη, και ειδικότερα στην Ιλιάδα κυριαρχεί η έννοια του πολέμου, η οποία παρουσιάζεται υπό διάφορες οπτικές γωνίες.Στη ραψωδία Ζ η παρουσία ου πολέμου είναι έμμεση, αλλά ταυτόχρονα και καταλυτική:

• Η πολεμική σύγκρουση αναβάλλεται στο επεισόδιο μεταξύ του Γλαύκου και του Διομήδη, τονίζοντας την ανθρώπινη πλευρά των ηρώων και τη σημασία της φιλίας και φιλοξενίας. Το επεισόδιο λειτουργεί ως μεταβατικός κρίκος για τη συνέχεια της αφήγησης που μεταφέρει το ενδιαφέρον του ποιητή εντός των τοιχών της Τροίας

 

Ο Γλαύκος και ο Διομήδης ανταλλάσσουν τον οπλισμό τους. 

Αττική πελίκη του «Ζωγράφου του Hasselmann», περ. 420 π.Χ.

• Στη ραψωδία κυριαρχεί ο συζυγικός διάλογος μεταξύ του Έκτορα και της Ανδρομάχης,αλλά τόσο στο περιεχόμενο των λόγων όσο και στη ροή της εξέλιξης η έννοια του πολέμου πρωτοστατεί.Τα δεινά του πολέμου για την Ανδρομάχη και την οικογένειά της παρουσιάζονται αναλυτικά στο λόγο της και ο πόλεμος είναι η αιτία που αυτή η συζυγική συνομιλία, ανάπαυλα μεταξύ δύο διαστημάτων πολεμικών συγκρούσεων, διακόπτεται.

Giorgio de Chirico, Έκτορας και Ανδρομάχη, λάδι σε μουσαμά, 1917.

Ιδιωτική συλλογή Μοντέρνας Τέχνης, Μιλάνο

Αποχαιρετισμός Έκτορα και Ανδρομάχης και Πάρη και Ελένης
Martin von Wagner Museum, Würzburg


 

•  Σε ελεύθερη σχέση με το ομηρικό έπος, οι στίχοι του θεατρικού μας συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλη που μελοποιήθηκαν από τον Μάνο Χατζιδάκη είναι εμπνευσμένοι από τα λόγια της Ανδρομάχης. Εδώ τους ακούμε από τη φωνή του Λάκη Παππά.

• Στο λόγο του Έκτορα οι αξίες του ήρωα συνδέονται με τη συμπεριφορά του στον πόλεμο, αλλά η παρουσία του στις Σκαιές Πύλες μας υπενθυμίζει τις αξίες της οικογένειας και της ειρηνικής ζωής

Μονομαχία Έκτορα και Αίαντα. 
Αττική ερυθιρόμορφη κύλιξ, Μουσείο Λούβρου, Παρίσι

• Με τη μεταφορά στο εσωτερικό της πόλης της Τροίας φωτίζεται η ψυχολογία και ακριβέστερα το δράμα του άμαχου πληθυσμού και προαναγγέλεται η καταστροφή που θα ακολουθήσει γι' αυτούς -που όμως, όπως είπαμε, δεν αποτελεί περιεχόμενο της Ιλιάδας. 

Από το Πανεπιστήμιο του Τuebingen έχουμε στη διάθεσή μας  

ψηφιακή αναπαράσταση της πόλης της Τροίας

σε διάφορες ιστορικές περιόδους 

(από το 3000 π.Χ.)

ως το 500 π.Χ.